Қорық аумағында мекен ететін табиғат санитарлары; тазқара, жұртшы, ақбасқұмай, сақалтай
Құстарды латын тілінде Aves дейді. Омыртқалы жануарлар тип тармағының бір класы. Құстар – жылықанды омыртқалы жануарлар. Олардың қауырсындары жылуды сақтауға және ұшуға бейімделген. Артқы екі аяқтарымен жүреді, ал алдыңғы аяқ-қолдары қанаттарға айналған. Құстардың басқа омыртқалы жануарлардан айырмашылығы олардың ауада ұша алатындығы, алдыңғы аяғы қанатқа айналған, төс, сан және мойын бұлшық еттері жақсы жетілген, сүйектері жұқа, көбінің іші ауаға толы қуыс болғандықтан және бір-бірімен жіксіз тұтасатындықтан, қаңқасы жеңіл әрі берік. Құстардың денелері жеңіл болғанымен, мықты және ұшуға ыңғайлы болады. Ұшпайтын құс түрлері де бар. Құстардың барлығы жұмыртқа салады. Құстар Арктикадан Антарктика жағалауларына дейінгі барлық табиғи белдемдерде таралған. Оларды мекен ететін орындарына қарай орман, ашық дала, батпақты - шалшықты және су құстары деп те бөліп жатады. Тез ұшатын үкі, жапалақ, басқа да жыртқыш құстардың көзі жақсы жетілген. Иіс сезу көп құстарда жетілмеген, ал дыбыс есту қабілеттілігі жақсы дамыған. Құстардың көру және есту органдарының жақсы дамуы, олардың алыс және жақын кеңістіктерді игеруіне, мезгілімен қоныс аударып, түрішілік және түраралық қатынас жасауына әсер етіп, құс тіршілігінде маңызды рөл атқарады. Құстар өсімдіктерді тозаңдандырып, олардың тұқымдарын таратады, зиянды жәндіктер мен кемірушілерді құртып, олардың табиғаттағы санын реттеуге қатысады.
Қаратау қорығында жыртқыш құстардың 20 түрі мекен етеді, оның 7 түрі Қазақстанның Қызыл кітабына енгізілген
Құстар әлемі әрқашан өздерін тамсандырып, адамдардың назарын өздеріне аудара білген. Олар жер шарының кез келген жерінде солтүстік мұзды мұхиттардан бастап, ну ормандарда, шөлдер мен шөлейттерде, халқы тығыз болатын қалаларда мекен етеді. Жыртқыш құстар әдетте Антарктидадан басқа құрлықтардың бәрінде тіршілік етеді. Дене тұрқына қарай 60 грамнан 12 килограмға дейін жетеді. Қазақстан аумағында әр мезгілдерде құстардың 500-ден аса түрі кездеседі, ал оның ішінде 126 құс түрлері Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы аумағында кездеседі. Олардың 20 түрі жыртқыш құстар. Атап айтсақ: қаракезқұйрық, түз құладыны, дала құладыны, шалғын құладыны, саз құладыны, қаршыға, қырғи, тілеміш, жыланжегіш, бақалтақ қыран, дала қыраны, бүркіт, сақалтай, жұртшы, тазқара, ақбасқұмай, ителгі, жағалтай, дала күйкентайы, кәдімгі күйкентай. Отырықшы түр ретінде бүркіт, тілеміш, сақалтай, кәдімгі күйкентай кейде тазқара, ақбасқұмай құсы қыс мезгілінде де кездесіп тұрады. Ең ірі түрлері тазқара ақбасқұмай, дала қыраны, бүркіт, жұртшы, сақалтай.
ҚАРАТАУ ҚОРЫҒЫНДА МЕКЕН ЕТЕТІН ЖАБАЙЫ ЖАНУАРЛАР
Табиғаты бай, әрі кең байтақ қазақ даласында жануарлардың көптеген өкілдері таралып, тіршілік етуде. Қаратау жотасы ежелгі әрі әсем табиғи көріністердің бірі. Бұл өңір археологиялық және этнографиялық ескерткіштерге бай. Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы қарт Қаратау жотасының орталық бөлігінде 34300 га жерді алып жатыр. Қорықтың флорасы мен фаунасы алуан түрлілігімен бағалы.
«Қалдықтарды және техника қауіпсіздігі құралдарын,түгендеп жойылатын кәдеге жарату жолдары»
ҚР Экология және табиғи ресурстар министірлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитетінің «Қаратау мемлекеттік табиғи қорығы» республикалық мемлекеттік мекемесі, 2015 жылы Түркістан облысы бойынша экология департаментінің рұқсатымен, зиянды қалдықтардың 7-түріне паспорт жасатылған. Экологиялық кодекстегі заң талабына сәйкес «ҚМТҚ» РММ-сі 11-нысанға, жойылатын қалдықтарға және техника қауіпсіздігі құралдарына түгендеу жұмыстары жасалып, ағымдағы жылы қажетті қаражат көзі есептеліп, мемлекеттік бюджеттке өтінім беріледі.
